O PTB quita o disfrace no seu último Congreso
Clarté
Nº10 - Decembro 2008
1. Do revisionismo á clarificación
O Partido do Traballo Belga (PTB) naceu en 1970 sobre a base –xusta- da crítica maoísta do revisionismo do Partido Comunista de Bélxica por parte de AMADA/TPO, “Partido Obreiro Comunista en Construción”. Caracterizouse en primeiro lugar por unha loábel vontade de implantación obreira, con relativo éxito. Mais, rapidamente, o oportunismo e o electoralismo deixaron en evidencia os principios marxistas-leninistas-maoístas que presuntamente dirixían a liña política desta organización.
Máis adiante, durante os anos 80 e 90, clamou a súa hexemonía sobre as ideas marxistas-leninistas revolucionarias en Bélxica, en contradición cunhas prácticas revisionistas e oportunistas permanentes, para, finalmente, dar ás costas ao vocabulario explícito marxista revolucionario e á ideoloxía proletaria. O PTB sempre se negou a debater co resto das organizacións comunistas (1), e non nega o seu carácter historicamente sectario e dogmático (2). Mais esta autocrítica, hoxe, non é máis ca un pretexto para unir a súa voz a aqueles que cualifican como dogmas as bases científicas –o materialismo dialéctico e o materialismo histórico- que fundamentan a teoría de que só o proletariado pode e debe derrocar a ditadura burguesa: o Marxismo-Leninismo.
Lembremos tamén a campaña de intoxicación contrarrevolucionaria do PTB en 1984 e 1985 contra as Células Comunistas Combatentes. O PTB nunca quixo debater a oportunidade estratéxica de levar a cabo accións de propaganda armada, nin de discutir a xusteza dos obxectivos, ou sequer de criticar a militarización dunha política mal ou insuficientemente apoiada por métodos de agit-prop no seo das masas proletarias. Limitouse, simplemente, a realizar unha serie continuada de calumnias contraditorias, co medo de ser desenmascarados como inimigos do pobo pola práctica concreta dunha política revolucionaria armada en Bélxica.
As conquistas sociais gañadas polo proletariado en loita, especialmente cando o equilibrio do poder político era máis favorábel ao proletariado, onde o exemplo e o poder político da Unión Soviética e dos Partidos Comunistas enchían de medo e prudencia os Estados burgueses, son hoxe tamén instrumentos da dominación burguesa, para manter a “paz social”, baleirados do seu contido político fóra dos períodos de loita, ao tempo que serven de contención á ferocidade da explotación burguesa. Porén, os comunistas deben dar o seu total apoio ao proletariado na loita polo mantemento de todas estas conquistas.
Do mesmo xeito, no plano ideolóxico, mesmo privado do seu contido revolucionario e materialista, o emprego de conceptos do marxismo científico endexamais é inocente: reflicte a forza da clase proletaria no contexto da loita ideolóxica de clases. Incluso cando as ideas son desviadas do seu verdadeiro significado polo revisionismo contemporáneo (como na URSS de Khrushchev ou a proba do PTB dos anos 80 e 90), debemos loitar por substituírmos os conceptos burgueses ou interclasistas por conceptos marxistas proletarios. O abandono do vocabulario proletario ratifica a vitoria da burguesía na loita das ideas.
Neste caso concreto, o abandono das ideas proletarias polo PTB permite, máis que nunca, unha serie de aclaracións ideolóxicas. O PTB abandonou hai moito tempo o campo do proletariado, uníndose á “esquerda” institucional, do goberno ou da oposición, cuxa función histórica é a de desviar as loitas proletarias, baleiralas de calquera contido político de loita de clases, e asegurar á burguesía unha estabilidade política, negociando con ela unha serie de concesións que reduzan, limitada e transitoriamente, o seu salvaxismo.
Hoxe, a debilidade ideolóxica dos marxistas-leninistas tan só reflicte a debilidade política do movemento comunista, é dicir, a debilidade subxectiva do proletariado, que non é un reflexo mecánico dunha suposta debilidade obxectiva. O proletariado é máis numeroso que nunca na historia do capitalismo; as súas condicións de existencia non cesan de deteriorarse; a súa forza obxectiva é inmensa. Mais está totalmente desarmado, organizativa, ideolóxica e politicamente.
Xa que logo, a ausencia dunha organización numericamente significativa que unifique os auténticos marxistas-leninistas, e a coexistencia de correntes ás veces diverxentes –particularmente sobre cuestións esenciais- nos colectivos que se reclaman do movemento comunista (incluído o Bloque Marxista-Leninista), fai que certos camaradas, conscientes da necesidade unha política revolucionaria –por falta de experiencia ou desilusión- fiquen atrapados na ilusión de que detrás das concesións tácticas do PTB, nesa lama ideolóxica nauseabunda, podería agacharse unha vontade proletaria e revolucionaria.
A prioridade actual é a unión das forzas verdadeiramente comunistas, non a súa disolución nunha “esquerda” burguesa ou interclasista.
Esta é a razón pola que escribimos este texto, co gallo de confrontarmos as posicións do PTB –como se expresan hoxe en día- cos principios comunistas, e axudarmos o PTB a clarificar a súa posición, hoxe abertamente contrarrevolucionaria.
O inxenuo ficará contrariado; o materialista verá a confirmación de que é imposíbel manter durante moito tempo un discurso totalmente contraditorio cunha práctica, de sempre, reformista e contrarrevolucionaria.
Folleemos primeiro unha entrevista co “voceiro” do PTB (3). Vemos constantes referencias á “democracia” sen máis adxectivos, é dicir, burguesa. Un Estado democrático, para o PTB, defínese polo seu “proceso electoral”, respectando o estado de dereito.
Para nós, marxistas, o Estado é o instrumento destinado a manter a dominación dunha clase sobre outra, actualmente da burguesía sobre o proletariado, e a súa lexislación é a forma xurídica desta dominación. Segundo Lenin «a forza do capital éo todo, a Bolsa éo todo; o Parlamento, as eleccións son só marionetas, monicreques...» (4)
Malia as liberdades formais que permite, a democracia burguesa non é máis que a forma que adopta o poder burgués nos períodos históricos nos que non se ve ameazado a curto prazo. Os comunistas saben que o único camiño cara á democracia real, popular, é a ditadura da maioría sobre a minoría, a ditadura do proletariado.
O PTB condena o uso da violencia revolucionaria: só un «Estado democrático (...) ten o dereito a se defender a si propio[como] a Venezuela de Chávez». Engadimos aquí que Chávez non duraría moito no 2002 se o pobo venezolano agardara por unha vía xudicial para acabar coa violencia reaccionaria do golpe, e se na loita non mostrara claramente o seu carácter de clase. O quid da cuestión é este: o PTB renuncia a calquera análise de clase.
Polo tanto, a cuestión da violencia é tratada do punto de vista formal, non político: Referíndose á violencia, o PTB fálanos do roubo de reprodutores de MP3, e non da violencia da burguesía, a través da cal mantén a súa explotación, co prezo de millóns de vidas humanas cada ano, sumindo na miseria millóns de seres humanos.
O PTB reivindica explicitamente o seu reformismo: nin tan sequera chega ao reformismo dos partidos da Segunda Internacional que imaxinaban –por clientelismo e covardía– que a vía legal permitiría instaurar o poder proletario, tentando así disimular a súa traizón histórica. Non, trátase explicitamente dun reformismo interclasista, é dicir, burgués.
Esta grosería ideolóxica caracteriza tan só ao voceiro do partido que tenta asentar a súa lexitimidade ante o seu dono burgués? Non só.
2. O Programa do PTB
Examinemos o “Programa 2007” deste partido tentando identificar as principais contradicións de clase subxacentes nos distintos puntos programáticos, os seus vencellos coa loita revolucionaria e a incapacidade do PTB de defender unha posición proletaria.
Trátase dun programa electoral marcado polo selo do electoralismo máis beato, respectuoso coa democracia burguesa: o PTB ofrece neste programa o seu total apoio á lexitimidade da farsa electoral coa que a clase dominante mantén nas masas a ilusión da súa participación na xestión do país. O PTB non busca a súa lexitimidade na relación (histórica, ideolóxica ou política) coas masas en loita, senón que participa nesta farsa coa que a burguesía engana –cada vez con menor eficacia- ao pobo.
O programa dunha organización comunista non debe ser unha repetición até o cansazo dos principios marxistas sen aplicalos á realidade concreta. A calidade dun programa non se mide polo número de referencias a Marx, Lenin ou Stalin, ou incluso ao proletariado. Mais o programa dunha organización comunista debe afirmar, por riba de todo, unha posición de clase, unha posición revolucionaria, co fin de dar ao proletariado ferramentas ideolóxicas, organizativas, políticas e militares, coas que, en última instancia, estabelecer a súa ditadura.
«Obviamente, a arma da crítica non pode substituír a crítica polas armas: a forza material debe ser derrocada pola forza material; mais a teoría transfórmase, ela tamén, en forza material en canto se apodera das masas.» (5)
2.1 Introdución
O programa empeza cun magnífico slogan: «a xente primeiro, non o beneficio» en letras de catro centímetros. Non se fala de obreiros, de traballadores, de proletarios: as categorías vinculadas ao proceso de produción, e que permiten poñer en cuestión o modo de produción capitalista, están abandonadas. Déixase de falar incluso de “ricos” e pobres”: as categorías que permiten denunciar un reparto inicuo das riquezas entre as clases en loita son, elas tamén, tiradas pola borda.
O PTB privilexia ao home formal, ao individuo concreto, determinado, como privilexia a democracia formal sobre a loita concreta.
O obxectivo declarado dos comunistas (reivindicado incluso polos reformistas da Segunda Internacional despois da súa traizón) é a abolición da explotación do home polo home. Hoxe, esta explotación reviste a forma de salario, é dicir, a compra –polos capitalistas propietarios dos medios de produción- da forza de traballo do proletariado, e de extracción dunha plusvalía, xa que o valor creado polo obreiro co seu traballo supera (amplamente) o valor da súa forza de traballo. É este proceso o que define o modo de produción capitalista, da superestrutura da burguesía: a súa ideoloxía, o seu Estado, as súas leis, a súa policía.
O PTB describe –como toda a esquerda- a diminución da proporción dos salarios no PIB, así como os vergoñentos beneficios e o infame enriquecemento dos capitalistas. Esta diminución é consecuencia dun fenómeno moi coñecido polos marxistas: a tendencia á baixa na taxa de beneficio, que debido ao crecemento do capital constante (máquinas, edificios, ...) en relación ao capital variábel (a suma dos salarios), de onde se extrae a plusvalía, impón ao capital o aumento continuo da taxa de explotación para manter os seus beneficios. Con outras verbas, a diferenza entre a riqueza creada polo traballador e a parte que se lle devolve en forma de salario medra desmesuradamente e constantemente a prol dos capitalistas.
Pois semella que o PTB comprendeu este fenómeno mellor que Marx. O diñeiro provén, en efecto, do “mundo do traballo”, mais non directamente da extracción da plusvalía, senón dos “índices de saúde”, o “retraso das pensión”, o “elevado prezo das facturas eléctricas”, dos “impostos”, e da “norma salarial”.
Esta é a natureza da esquerda institucional, no poder ou na oposición: trátase de denunciar os “excesos” do capitalismo, de reclamar axustes, mentres agochan a súa verdadeira esencia.
Neste sentido, preguntámonos por que o PTB sitúa en primeira posición os impostos como medio de extracción da riqueza por parte da burguesía. Certamente, como subliña o PTB, os impostos -recadados polo Estado burgués– golpean con moita máis forza o Traballo que o Capital, mais o imposto non é subtraído do salario do traballador, senón que constitúe a súa parte colectiva. A parte colectiva do salario tenderá a medrar a medida que a riqueza social sexa colectivizada. Falar dos impostos calando esta realidade, é baixar a un discurso populista e reaccionario, incapaz de ver a perspectiva histórica.
Continuemos: un programa así comporta que a perspectiva proletaria nunca sexa defendida (6). Aínda peor, o concepto de loita popular está totalmente ausente. A loita, aínda parcial, non é garantía nunca de vitoria, mais si a condición. Agochar a loita é chamar á peor das derrotas, a derrota sen combate, a derrota por depoñer as armas (teóricas e organizativas) inclusive antes de que o inimigo amosara os dentes, a derrota que racha a continuidade da historia do movemento obreiro. O PTB xamais fala de loita: sitúase permanentemente no asesoramento dos xestores do Estado burgués, na contabilidade, en dar leccións, evidentemente nunca na vangarda, nin tan sequera acompañando o proletariado que loita.
A meirande parte das organizacións que hoxe se reivindican do comunismo comprométense do lado do proletariado, ou das masas oprimidas, nas súas loitas parciais, a curto prazo, esencialmente económicas, e –agás nos círculos máis pechados e desde un punto de vista puramente retórico- fan poucas referencias á perspectiva histórica de derrocar a orde burguesa. Aínda que, cando menos, se formula a cuestión en temos de clase, en termos de loita. O PTB caeu moi por debaixo deste punto xa lamentábel.
2.2. A modélica contabilidade neocelandesa
O primeiro (!) punto do programa do PTB aspirar a reducir os prezos dos medicamentos «a través do verdadeiro modelo kiwi» e converter en «gratuíta a consulta co médico de cabeceira».
Se analizamos o modelo sanitario neocelandés posto como exemplo, vemos que non é alleo aos intereses de certas fraccións da burguesía: o doutor J. Germeaux sinala que, en Nova Celandia, os médicos reciben unha parte do diñeiro economizado grazas ao modelo kiwi, podendo así reorganizar ao seu modo unha parte da atención sanitaria.
O PTB postúlase como xestor do seguro médico, indicando a fórmula para «restabelecer o equilibrio» orzamentario. Preocupado por non superar nunca o horizonte do capitalismo, o PTB argumenta regularmente (aquí e noutros puntos do programa) que o que el propón xa se aplica noutros países capitalistas. De feito, a lexitimidade do PTB aos ollos da burguesía ten este prezo: se chegaran a incluír no seu programa elementos cuxa plena realización requirisen da superación do capitalismo, para eles sería moi complicado atraer a confianza das fraccións da pequenaburguesía de “esquerda” ás que, con toda evidencia, tentan cortexar. O mínimo esforzo que supón reclamar «a fin dos despedimentos, das deslocalizacións» ou incluso «a sanidade universal gratuíta» supéraos claramente.
A industria farmacéutica demostra o horror do modo de produción capitalista. Enfrontámonos a un sector do capital que mata centos de millóns de persoas (así, os medios consagrados á loita contra a SIDA, contra o paludismo, son irrisorios comparados cos orzamentos destes monstros capitalistas), apoiándose na propiedade privada dos medios intelectuais de produción, as patentes, que son elementos inmateriais cuxa perennidade está garantida unicamente pola superestrutura xurídica burguesa, e, polo tanto, en última instancia, polo Estado burgués, polo seu poder político e militar. A contradición entre as necesidades básicas dos humanos –coidarse para salvar a vida- e a superestrutura burguesa aparece aquí con toda a súa crueza. Non atopamos nin unha soa alusión a esta realidade en toda a prosa do PTB.
Que é exactamente o modelo kiwi? Trátase dun control total por parte do Estado dos prezos dos medicamentos (cuxo reembolso segue sendo parcial!)? Nin sequera! A reivindicación do control polo Estado dos prezos dos medios de existencia do proletariado (dos que forman parte os medicamentos) é unha reivindicación ou ben reformista, ou ben utópica, que non pode levar á cuestión da loita revolucionaria se non se formula de seguido a cuestión da distribución planificada, a nacionalización da produción. Mais nada disto atopamos no PTB: tan só se trata de facer xogar a competencia entre capitalistas, ao xeito da contratación pública. O PTB está redescubrindo as virtudes da competencia, infinita fonte de anarquía e malgasto, que –milagre!- nas mans do Estado burgués podería ser un instrumento de regulación social e de benestar para as persoas. Grazas Adam Smith.
2.3. A “factura eléctrica”
Este punto do programa do PTB ten como obxectivo diminuír a “nosa” factura eléctrica nun 20%, a través dun descenso do IVE sobre o gas e a electricidade, a creación de empresas públicas para o subministro de enerxía a nivel municipal e intermunicipal xunto ás empresas privadas existentes.
A política enerxética do capitalismo pon de manifesto as numerosas contradicións inherentes ao modo de produción capitalista: a explotación anárquica das forzas da natureza, que non pode perdurar a longo prazo; a necesidade para o Estado burgués de substituír os capitalistas privados no desenvolvemento de certas formas de enerxía (como a enerxía nuclear) e da industria pesada; o carácter insostíbel dunha produción enerxética non planificada.
Neste punto, o PTB sitúase non na perspectiva do proletario que ve acrecentar a súa explotación mentres mingua o valor da súa forza de traballo, achegándose cada vez máis ao seu mínimo fisiolóxico (é dicir, o mínimo para reproducir simplemente a súa existencia material), senón que se coloca no punto de vista do Estado burgués. O PTB, que sen dúbida arela o Ministerio de Facenda, propón extraer unha parte dos “superbeneficios” de Electrabel para alixeirar a factura eléctrica dos fogares. A taxa sobre estes “superbeneficios” –xa que a posibilidade de conseguir “superbeneficios”, até simplemente de beneficios pola explotación do proletariado, nin sequera se cuestiona- sería “excepcional”: o PTB ten moito coidado en tranquilizar os accionistas de Suez-Electrabel, colócase en inimigo “excepcional” do “supercapitalismo” que consigue “superbeneficios”, mais é bo colaborador do capitalismo e dos seus beneficios.
Á maneira da Gran Bretaña (un país probabelmente socialista), o PTB propón unha taxa dos beneficios “indecentes” das compañías petroleiras: claramente, o capitalismo en si mesmo e a extracción “normal” da plusvalía parecen ser decentes para o PTB.
Como un obxectivo a longo prazo, o PTB sinala que a produción enerxética «debería pasar a mans públicas», mais, decatándose do carácter profundamente subversivo das medidas necesarias para isto, o PTB conténtase con reivindicar a creación de medios públicos para o transporte e distribución da enerxía, xunto coas empresas privadas. A reclamación da nacionalización do sector enerxético é un extenso camiño, porén, o PTB, nun ataque de inxenuidade ou estupidez, indica que a tímida incursión do sector público no campo da enerxía (no transporte e distribución) permite estabelecer «unha planificación a longo prazo». Ignorando que a planificación a longo prazo é intrinsecamente contraditoria ao modo de produción capitalista.
O desenvolvemento do capitalismo leva consigo a semente da organización socialista da produción, pola socialización crecente da produción, a nivel nacional e internacional. A posesión nas mans do Estado de sectores industriais, controlados ou dirixidos polo proletariado, é unha poderosa arma nas mans dos oprimidos. Porén, o PTB, como sempre, ignora toda postura de clase.
E aquí temos un exemplo do máis alto grao de ridículo ao que chega o PTB no seu programa: «para atender estas empresas públicas, os concellos poden abrir unha ventá de información». Segundo o PTB, os comunistas “agardan” a benevolencia do estado burgués para que as súas reivindicacións sexan realizadas, e mentres tanto queren impoñer a obrigación de «axudar os consumidores a realizar a súa elección». Este punto é retomado, moi seriamente, nas tres reivindicacións do PTB en materia de política enerxética.
2.4. Paro e emprego estábel
No punto 3 do seu programa, o PTB reclama o pleno emprego, algunhas melloras na lexislación laboral, o dereito á prexubilización compensatoria e sancións as «empresas rendíbeis que despidan masivamente».
Sitúase o PTB de novo no campo da xestión capitalista. Ningunha alusión á evidente realidade de que o paro –por constituír un exército de reserva do proletariado para o uso do Capital- e a precariedade dos salarios son a condicións (a través da competencia entre o proletariado) do mantemento de grandes beneficios e taxas de explotación elevadas.
Si, é xusto pelexar co proletariado polo mantemento dos dereitos do traballo conquistados nunha época menos negativa no tocante ao equilibrio de forzas, mais os nosos lemas non poden subordinarse á lóxica capitalista: non se trata de determinar se unha empresa é rendíbel ou non –os capitalistas saben como meterlle man á contabilidade- para lanzar un simple lema, palabras de orde espontaneamente berradas polos obreiros en loita: “non aos despedimentos, non ás deslocalizacións”.
E non é con sancións como se ten que ameazar os patróns criminais: ten de ser coa cólera implacábel do proletariado en loita. Esta, evidentemente, non é a lóxica dun partido legalista e electoralista.
2.5. Ecoloxía
O PTB parte do rexeitamento dos gases de efecto invernadoiro para defender unha serie de medidas, esencialmente técnicas, vinculadas á organización do transporte (de persoas ou de mercadorías) ou ao aforro de enerxía polos particulares. Tamén avoga polo abandono da enerxía nuclear e do carbón.
Segundo o PTB, «só cando as grandes empresas son propiedade da comunidade e a economía é planificada (...) é posíbel [o paso a] unha produción e unha organización do transporte respectuosos co medio ambiente». Bos alumnos do pensamento dominante ecoloxista, o PTB –que se nega a desenmascarar as contradicións inherentes e letais do modo de produción capitalista- afirma que «para respectar o medio ambiente» o capitalismo debe ser superado. De feito, a cuestión da explotación das forzas da natureza evidencia o carácter caduco das relacións de produción capitalistas.
Mais o “medio ambiente” é unha expresión totalmente baleira de contido. O capitalismo puxo ao seu servizo, no curso dos últimos 30 anos, a ideoloxía ecoloxista co gallo de xustificar a súa incapacidade para seguir a desenvolver as forzas produtivas, a súa incapacidade para garantir o desenvolvemento continuo da calidade de vida do proletariado, inclusive nos países dominantes. Hoxe, os proletarios saben que baixo o capitalismo a vindeira xeración vivirá peor ca eles. O capitalismo atopou un chibo expiatorio para evitar que se formule a cuestión da súa superación histórica: a necesidade de “respectar o medio ambiente”.
Así, incapaz de expoñer racional e colectivamente a cuestión da enerxía nuclear, a “esquerda” burguesa (é dicir, as fraccións da burguesía que non teñen intereses inmediatos e concretos na explotación desta fonte de enerxía) rexeita a enerxía nuclear sen tratar racional e cientificamente a cuestión dos residuos e dos perigos. O problema da fusión nuclear, a súa viabilidade tecnolóxica, xa foi discutida hai 40 anos con resultados reveladores: o seu desenvolvemento potencial require de cantidades enormes de riqueza social para uns beneficios hipotéticos mais inmensos, beneficios moi afastados da miopía capitalista, e, especialmente, dos capitalistas particulares. Por iso un consorcio mundial estase a estabelecer, a paso de caracol, e –contradicindo o catecismo capitalista do momento- esencialmente con fondos públicos, para explotar esta forma de enerxía que pode aportar unha resposta relevante aos problemas enerxéticos.
A cuestión que se lle formula á humanidade é a do desenvolvemento das súas forzas produtivas. Unha explotación racional, controlada e duradeira das forzas da natureza, grazas ao crecemento dos coñecementos e das capacidades tecnolóxicas e científicas. Esta cuestión, sen dúbida, non pode ser respondida no marco da análise de produción capitalista.
Non se trata de que os comunistas pidamos aos “consumidores” que poñan dobre cristaleira subvencionada polo Estado, ou de demandar aos produtores que respecten certo número de normas técnicas destinadas a diminuír o malgasto, como propón o PTB, senón de condenar o capitalismo como unha fonte inesgotábel de residuos e anarquía, como causa principal da destrución catastrófica dos recursos naturais e, sobre todo, da ruína universal da humanidade.
2.6. Imposto sobre o patrimonio
O PTB propón un imposto sobre as fortunas que superen os 500.000 euros.
Citando sete países europeos que aplican este imposto, o PTB entra totalmente nunha lóxica de goberno de “esquerdas”, pretendendo equilibrar os orzamentos do estado burgués, gravando moi moderadamente as plusvalías arrincadas polos capitalistas ao proletariado. É destacábel que, de pasada, o PTB busca tranquilizar os posuidores de “fortunas modestas” que teñan dúas vivendas que non superen entre as dúas os 500.000 euros, e inclusive aluguen unha delas: o PTB non quere inquietar a pequenaburguesía.
2.7. Outros puntos
Após tratar os cinco primeiros puntos do programa do PTB –que eles estiman “prioritarios”- falamos agora máis brevemente dos outros vinte puntos para evitar repetirnos abusivamente.
O PTB propón instaurar unha lei sobre os alugueres (punto 8 do seu programa) que fixe os prezos da vivenda. Neste sentido, o PTB fala da necesidade de construír novas vivendas sociais, a conxelación dos alugueres, ... sen mencionar a contradición de clase presente neste problema.
O PTB examina polo miúdo a parte do salario dedicada ao aluguer. Engels amosou que esta cuestión é economicamente secundaria (este razoamento aplícase igualmente aos puntos 1 e 3 antes tratados, o “modelo kiwi” e a “factura enerxética”: isto «vale para todas as reformas chamadas sociais que tenden a (...) abaratar o prezo dos medios de existencia do obreiro. En efecto: ou ben son aplicadas de xeito xeral e o resultado é unha redución dos salarios, ou ben seguen a ser experiencias illadas e o simple feito de ser excepcións demostra que a súa aplicación a gran escala é incompatíbel como modo de produción capitalista en vigor» (7). Sobre estas cuestións, o PTB é incapaz de formular os aspectos centrais: a explotación capitalista e a loita do proletariado contra esta explotación.
Pasemos sobre puntos 9 e 11, nos cales –para o cálculo das pensións, do salario mínimo, do sistema fiscal– o PTB se presenta como partido gobernante de “esquerdas”, contábel e xestor do estado burgués. Cabe sinalar, porén, a fixación do PTB coas bolsas do lixo: nun acto de incríbel valentía, magnífica fazaña de armas na loita polo socialismo, o PTB afirma ter recollido 5.000 sinaturas en Herstal, que fan dobregarse ás autoridades, para reducir o prezo das bolsas a 60 céntimos! (8) Este partido promete un futuro brillante.
Pasemos igualmente sobre os transportes públicos, as oficinas de correos, e as asociacións deportivas (puntos 12, 13 e 15), en que o PTB afirma estar “moi cerca da xente”, mais moi afastado da loita proletaria.
O punto 16 formula a cuestión da igualdade home-muller dunha maneira moi concreta, sen referirse a un feminismo ideal ou formal. O seu vínculo coa loita de clases non se menciona. Obsérvase, porén, que deixándose levar sen dúbida por unha vontade conciliadora cunha parte do seu electorado marcado polas ideoloxías relixiosas máis reaccionarias, o PTB omite totalmente a mención á opresión específica sufrida por numerosas mulleres inmigrantes, e á loita necesaria contra a alienación relixiosa que apresa estas mulleres con tres cadeados: o da relixión, o do patriarcado e, sobre todo, o da explotación capitalista.
O punto 17 está destinado a unha maior protección dos delegados sindicais e á prohibición da intervención dos tribunais nos conflitos sociais.
Aquí, por fin, o PTB formula a cuestión da loita proletaria, mais illándoa axiña no campo sindical e legal. Os revolucionarios teñen o deber de defender todas as loitas proletarias, sindicais ou extrasindicais, para defenderen os intereses inmediatos dos traballadores. Os sindicatos –cuxas direccións se dedican totalmente á colaboración de clase– representan un feble mais indispensábel escudo contra a brutalidade do capital. Os comunistas deben, simultaneamente, apoiar estas loitas parciais e inmediatas, e denunciar –na teoría e na práctica– a función histórica xeral do tradeunionismo, que contribúe á “paz social” burguesa.
Non é inocente que a única alusión á loita de clases no programa do PTB estea limitada polo horizonte sindical, “tradeunionista”. De feito, desde o comezo dos anos 80, o PTB afirma que «a loita legal e sindical é a forma [de loita] principal», e partindo dela, a tarefa dos marxistas é «xeneralizar, organizar e facer conscientes as formas de loita que os traballadores desenvolven espontaneamente.» Desde hai máis de 25 anos, o PTB renunciou inclusive á noción de vangarda revolucionaria: a tarefa dos comunistas limítase para eles a organizar e centralizar as loitas espontáneas. Marx e Engels xa nos indicaron que estas loitas reformistas non poden ser superadas espontaneamente polo proletariado, e que o papel do partido é precisamente darlle ao proletariado as armas necesarias para defender os seus intereses xerais e históricos.
A liña actual do PTB é a continuación exacta da súa liña dos anos 80, depurada agora de toda alusión ao principio do combate revolucionario.
Estamos de acordo coa postura do PTB favorábel a prohibir a intervención da xustiza burguesa nos conflitos sociais: porén, o dereito á folga foi logrado grazas á loita proletaria, será a loita do proletariado –e non ao bear parlamentar- quen logre preservalo. Os comunistas apoian todas as formas de loita que desenvolve o proletariado contra os seus explotadores, estean ou non no campo da legalidade burguesa.
Pódese coidar que este recoñecemento por parte do PTB das formas máis limitadas e parciais da loita proletaria, as máis restrinxidas aos cadros sindicais –ao tempo que o concepto mesmo de loita popular sexa tabú- teña a ver coa súa histórica implantación obreira, en particular entre os delegados (cos límites e compromisos que isto implicou sempre).
No seu punto 18, o PTB demanda «unha maior participación na política nacional e europea». Un exame atento non determina exactamente cal é o suxeito que debería «participar máis na política»: parece ser «o pobo e os seus representantes electos» (en oposición ao goberno “non elixido”). Así define o PTB o “proceso democrático”.
Agardando a súa lexitimidade na farsa electoral burguesa, o PTB insiste teimosamente (tres veces) no carácter proporcional do escrutinio, co gallo, evidentemente, de aumentar a súa “representatividade” –propoñendo, por outra banda, a posibilidade de promulgar leis “por referendo” (unha forma de votación que, non máis que as eleccións burguesas, non pode servir á causa do proletariado).
Aquí e agora, a participación nas eleccións só ten a función de lexitimar as actuais formas de dominio político da burguesía: o deber dos comunistas é denuncialas como tais. «Canto máis desenvolvida é a democracia, máis se someten os parlamentos burgueses á Bolsa e aos banqueiros» (Lenin).
Nos puntos 20 e 21, o PTB aborda a cuestión dos inmigrantes, limitándose ás cuestións da legalidade burguesa: a nacionalidade, os papeis e os permisos de residencia. Obsérvase, en primeiro lugar, que o PTB non demostra o lazo esencia entre esta cuestión e a opresión dos “países do sur” (a quen se lles debe dar a posibilidade de voar coas súas propias as, segundo o punto 24, esencialmente por medio da «anulación da débeda» e a «axuda ao desenvolvemento».
As deslocalizacións fan medrar os índices de desemprego nas metrópoles imperialistas, acelerando considerabelmente o desenvolvemento da industria lixeira capitalista nos países dependentes, substituíndo velozmente os modos de produción anteriores polo modo de produción capitalista, que crea alí tamén un paro masivo, e pola lei do valor unha destrución da agricultura local de subsistencia e da industria local existente. Segundo a OIT, en 2005, a metade dos traballadores no mundo vivían baixo o nivel de pobreza. De feito, a enorme diferenza entre o valor da forza de traballo entre os países dependentes e os países da metrópole é o factor que permite aos capitalistas saquear os primeiros, desprazando alí os seus capitais para conseguiren fabulosos beneficios. Isto obriga aos capitalistas a regular, até impedir, o desprazamento internacional dos traballadores, é dicir, estabelecer barreiras proteccionistas sobre a “forza de traballo”.
As “solucións” aportadas polo PTB (axuda ao desenvolvemento, anulación da débeda), á vista dos mecanismos descritos anteriormente, -simple consecuencia da lei do valor no plano internacional- amosan que non poden resolver o problema do dominio imperialista sobre os países da periferia, da miseria en que tres cuartas partes do mundo son mantidos.
Si, por suposto, os comunistas apoian os traballadores inmigrados e os sen papeis nas súas loitas contra a opresión e a represión específicas das que son obxecto, conciben este combate no marco do internacionalismo proletario: os traballadores dos países imperialistas debemos apoiar a loita dos traballadores da periferia que viven na miseria por mor do dominio imperialista.
A solidariedade cos sen papeis vítimas da represión burguesa nos nosos países está indisolubelmente vinculada á solidariedade coa resistencia iraquí contra a ocupación imperialista, coa resistencia dos pobos africanos contra o imperialismo francés, coa resistencia dos pobos oprimidos polo imperialismo, posto que «un pobo que oprime outro non pode ser libre.» (Marx)
Os comunistas deben aos pobos en loita unha inquebrantábel solidariedade, pobos que puideron conquistar ou manter un certo número de vitorias (como Bolivia ou Venezuela). Cando o PTB fala de solidariedade internacional (punto 25), non é cos pobos e co seu combate, senón cos «países que traballan pola xustiza social», sen comprender que –independentemente de que sexa cal for a relación de forzas- son ás masas populares a quen hai que defender, antes que a estados que –independentemente dos méritos e do carácter popular que se lles podan recoñecer- non están hoxe na fase de transición cara ao socialismo.
Compre sinalar de paso que o PTB non sostén nin sequera a loita pola liberación do pobo palestino (mais reivindica o recoñecemento por parte de Bélxica do “Estado palestino”, esta entidade fantasma e asfixiada política e economicamente polo sionismo) e recoñece implicitamente o Estado sionista. Os comunistas non “recoñecen” a lexitimidade de ningún estado burgués, e defenden todos as formas de combate dos pobos.
O total respecto da legalidade burguesa por parte do PTB exprésase claramente no punto 22, onde se fala da “delincuencia”: a solución, segundo o PTB, para pola policía de barrio, os acompañantes de autobús, os conserxes e a educación. É dicir, o PTB analiza o tema da delincuencia do mesmo xeito que o fai a “esquerda” pequenoburguesa, de Besancenot a Ségolène Royal.
«É pero roubar ou banco ou fundar un banco?» (B. Brecht)
O verdadeiro crime é o da explotación dos traballadores. A verdadeira inseguridade é á dos escravos asalariados. A sociedade en que vivimos está baseada na propiedade privada dos medios de produción e, polo tanto, no roubo institucional –en perfecta coherencia coas leis da economía de mercado, e coa legalidade burguesa- da maior parte da vida dos proletarios. A barbarie dos oprimidos é un reflexo da brutalidade do opresor.
Cando o PTB apoia a policía de barrio, finxe non saber que a mocidade é moi consciente de que a policía é o brazo armado dunha organización social que, no mellor dos casos, os reduce á escravitude, e no peor, os marxina.
Os comunistas condenan as formas legais de roubo e de barbarie (propiedade privada dos medios de produción, explotación) e as ilegais (delincuencia, bandidaxe), mais entende que estas últimas son simplemente o produto das primeiras.
Uníndose ao coro dos ben-pensantes ideólogos da xustiza burguesa (incluído o propio Sarkozy), o PTB propón poñer «á vítima no centro», sinalando que «os autores deben ser conscientes do que fixeron”, desprazando o problema ao plano da consciencia e das ideas: os accionistas, os capitalistas, saben ben o que fan ao proletariado, a pobreza, os quince millóns de crianzas que rebentan de fame cada día a causa das súas vilanías. Que non lles impiden durmir. Como non lle impide tampouco ao PTB cualificar de “crimes” as barbaries individuais cometidas no marco dun sistema que respecta e lexitima, un sistema que comete cada día os crimes máis innominábeis contra a humanidade.
Nós, comunistas, queremos finar co crime.
No punto 23, o PTB fai loas á paz, defende a neutralidade, denuncia os acordos militares secretos cos Estados Unidos e indica que o exército «debe ter un papel defensivo, [sen] participar nas intervencións estranxeiras.»
Se un entende ben, para o PTB o único papel do exército debe ser a represión das loitas proletarias: esta é a función do aparello militar da burguesía. Sexamos indulxentes: o PTB ignora e fuxe da violencia das masas: é natural que o pequenoburgués pacifista deixe o monopolio da violencia á burguesía, a súa policía e o seu exército.
Non hai capitalismo sen guerra, nin paz sen revolución. A guerra é un produto cíclico, inevitábel ao modo de produción capitalista na súa fase imperialista. Para combatermos a guerra imperialista, debemos combater os modos de produción que a xeran; para dotármonos cos medios para combatelo, temos de preparar a guerra de clase, expresión transitoria e necesaria da violencia revolucionaria das masas.
Os comunistas non promoven a “neutralidade” do Estado burgués, senón a súa derrota revolucionario no marco das guerras imperialistas. Os comunistas deben traballar en todos os campos para a derrota da súa propia burguesía, non, por suposto, para a vitoria da burguesía adversaria, senón para a debilitación da burguesía dos dous lados e o balanceo da relacións de forzas a prol do proletariado.
O PTB incluso renunciou a envolverse nun falso orgullo revolucionario: pasa con armas (virtuais) e equipaxe (bolsas do lixo) dun inestábel revisionismo a asumir un reformismo demócrata burgués.
Como toda a “esquerda” burguesa, que continúa tentando desviar a loita do proletariado, seguirá ofrecendo propostas ineficaces, utópicas ou irrisorias, fronte á barbarie capitalista.
Desexámoslle unha boa viaxe ao PTB na política parlamentar; desexamos que obteñan todos os ministros que puider, e estamos profundamente aliviados por que xa non obstruirán máis o terreo da loita proletaria. Por último, non mancharán máis as súas iniciais as ideas da Revolución e serán condenados pola Historia xunto aos seus amos burgueses. En fin, colocáronse explicitamente no lado dos inimigos do pobo.
Adeus, ía sendo hora.
Notas:
1. Nos anos 80 e 90 en Bélxica, o PTB chamaba fascistas e provocadores a todo aquel que ousara criticalo desde unha perspectiva de clase. Véxase, especialmente, http://www.cellulescommunistescombattantes.be/PTB.htm
2. Raoul Hedebouw, no Le Journal du Mardi, 24 de marzo de 2008.
3. Raoul Hedebouw, no Le Journal du Mardi, op. cit.
4. Lenin, O Estado.
5. Marx, Critica da filosofía do dereito de Hegel.
6. Á tímida excepción do punto 18, pretendendo protexer os delegados sindicais – volveremos sobre ela.
7. Engels, A Cuestión da Vivenda.
8. Entrevista a Raoul Hedebouw, Le Journal du Mardi, op. cit.
Ola! Antes de nada felicitarvos pola paxina.
Unha pergunta: Ides publicar este artigo en pdf? estaria ben, + facil para gardar e todo iso.
Viva o comunismo!